Phần 7. ĐIỀU KIỆN THANH TOÁN TRẢ TIỀN

Thanh toán tiền hàng ảnh hưởng trực tiếp đến việc quay vòng vốn của hai bên, các loại rủi ro trong lưu thông tiền tệ và chi phí. Vì thế trong đàm phán giao dịch hai bên mua bán đề cố gắng thỏa thuân điều kiện thanh toán có lợi cho mình.
Các điều kiện thanh toán quy định trong hợp đồng TMQT bao gồm : đồng tiền thanh toán, địa điểm thanh toán, thời hạn thanh toán, phương thức thanh toán, điều kiện đảm bảo hối đoái.

1. Đồng tiền thanh toán
   Điều kiện về đồng tiền thanh toán là chỉ việc sử dụng loại tiền nào để thanh toán trong các hợp đồng TMQT, đồng thời quy định cách xử lý khi giá trị đồng tiền đó bị biến động. Đồng tiền thanh toán là đồng tiền dùng vào thanh toán, có thể là đồng tiền của nước XK / nước NK / nước thứ 3.
   Việc sử dụng đồng tiền nào phụ thuộc vào :
   + Thị trường thuộc về ai ( thế và lực của hai bên mua bán )
   + Vị trí của đồng tiền đó trên thị trường thế giới
   + Tập quán sử dụng đồng tiền thanh toán trên thế giới
2. Địa điểm thanh toán
   Khi quy định địa điểm thanh toán trong các hợp đồng TMQT cả hai bên Xuất – nhập đều muốn lấy nước mình làm địa điểm thanh toán :
   – Đối với người NK, khi trả tiền tại nước mình có thể đến ngày trả tiền mới phải chi tiền ra, đỡ bị đọng vốn. Còn đối với người XK có thể thu tiền về nhanh chóng nên luân chuyển vốn nhanh.
   – Ngân hàng nước mình thu được thủ tục phí của nghiệp vụ thanh toán quốc tế
   – Có thể tạo điều kiện nâng cao được địa vị của thị trường tiền tệ nước mình trên thị trường thế giới
3. Thời hạn thanh toán
   – Trả tiền trước : là việc người mua giao cho người bán toàn bộ hoặc một phần tiền hàng trước khi người bán đặt hàng hóa dưới quyền định đoạt của người mua hoặc trước khi người bán thực hiện đơn hàng của người mua.
   – Trả tiền ngay : là việc thanh toán vào trước lúc hoặc trong lúc người XK đặt chứng từ hàng hóa hoặc đặt hàng hóa dưới quyền định đoạt của người mua. Việc trả tiền có thể được tiến hành trả toàn bộ tiền hàng ngay hoặc bằng cách trả từng phần được thỏa thuận trong hợp đồng.
   – Trả tiền sau : là việc người bán đã cung cấp cho người mua một khoản tín dụng theo thỏa thuận của hai bên. Khoản tín dụng này được hoàn trả bằng tiền hoặc bằng hàng hóa.  Trả tiền sau thường bao gồm các loại : Trả tiền sau một số ngày nào đó kể từ ngày nhận được thông báo của người bán đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng, không trên phương tiện vận tải tại nơi giao hàng quy định ( giao tại xường – EXW, giao dọc mạn tàu FAS )
4. Phương thức thanh toán
   Phương thức thanh toán là nội dung trọng yếu nhất của nghiệp vụ thanh toán quốc tế. Nó chỉ cho người bán dùng cách nào để mua thu tiền về, và người mua dùng cách nào để trả tiền.
   Một số phương thức phổ biến thường áp dụng trong TMQT : 
   – Phương thức trả tiền mặt
   Phương thức này ít được dùng vì rủi ro và hiệu quả thấp : người mua thanh toán bằng tiền mặt cho người bán khi ký hợp đồng hoặc đặt hàng ( CWD – Cash with orders ) hoặc trước khi người bán giao hàng ( CBD – Cash before delivery ) hoặc khi người bán giao hàng ( COD – Cash on delivery ) hoặc khi người bán xuất trình chứng từ ( CAD- Cash against documents )
   – Phương thức chuyển tiền
   Là phương thức thanh toán  trong đó khách hàng yêu cầu ngân hàng chuyển một số tiền nhất định cho người hưởng lợi ở một địa điểm nhất định bằng phưng diện chuyển tiền do khách hàng yêu cầu.
   Quá trình nghiệp vụ :
   (1) Người XK giao hàng hóa và chứng từ cho người nhập khẩu
   (2) Đến thời hạn quy định người NK viết lệnh chuyển tiền gửi đến ngân hàng chuyển tiền
   (3) Sau khi kiểm tra nếu hợp lệ, người NK có đủ khả năng thanh toán, ngân hàng sẽ trích tài khoản của người NK có đủ khả năng thanh toán, ngân hàng sẽ trích tài khoản của người NK để chuyển tiền, gửi giấy báo nợ và giấy báo đã thanh toán cho người NK
   (4) Ngân hàng chuyển tiền ra lệnh ( bằng thư hay điện báo ) cho ngân hàng đại lý cho mình ở nước ngoài để chuyển tiền trả cho người XK
   (5) Ngân hàng đại lý chuyển tiền cho người XK và gửi giấy báo cho đơn vị đó
   – Phương thức ghi sổ
   Là phương thức thanh toán trong đó người bán mở một tài khoản để ghi ợ người mua. Sau khi người bán đã hoàn thành việc giao hàng hay cung cấp dịch vụ, đến thời hạn quy định người mua sẽ trả tiền cho người bán.
   Quá trình nghiệp vụ :
   (1) Người bán giao hàng và gửi chứng từ cho người mua
   (2) Người bán báo nợ trực tiếp cho người mua
   (3) Đến kỳ hạn người mua chuyển tiền thanh toán cho người bán theo phương thức chuyển tiền
   Trường hợp áp dụng :
   + Thanh toán trong mua bán nội địa
   + Thanh toán tiền gửi bán hàng ở nước ngoài
   + Dùng cho phương thức hàng đổi hàng
   + Thanh toán khi đôi bên thực sự tin cậy lẫn nhau
   + Thanh toán tiền phí dịch vụ như : tiền cước phí vận tải, tiền phí bảo hiểm, tiền hoa hồng trong nghiệp vụ môi giới, ủy thác..
   – Phương thức nhờ thu
   Là phương thức thanh toán trong đó người bấn sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng sẽ ký phát hối phiếu đồi tiền người mua, ủy thác cho ngân hàng thu hộ số tiền ghi trên tờ hối phiếu đòi tiền người mua, ủy thác cho ngân hàng thu hộ số tiền ghi trên tờ hối phiếu đó.
   Có hai loại nhờ thu :
   + Nhờ thu phiếu trơn
   + Nhờ thu kèm chứng từ
   – Phương thức tín dụng chứng từ
   Các bên tham gia trong phương thức này bao gồm
   + Người xin mở thư tín dụng : là người mua, người NK hàng hóa
   + Ngân hàng mở thư tín dụng : Là ngân hàng đại diện cho người NK có cung cấp tín dụng cho người NK
   + Người hưởng lợi thư tín dụng : Là người bán, người XK hay bất cứ người nào khác mà người hưởng lợi chỉ định
   + Ngân hàng thông báo thư tín dụng : Là ngân hàng ở nước người hưởng lợi.

Mạc Hữu Toàn

Giám đốc công ty cổ phẩn xuất nhập khẩu VnLogs với hơn 10 năm kinh nghiệm trong ngành Xuất nhập khẩu & Logistics – CEO trung tâm đào tạo Masimex – Admin của group trên Facebook: Cộng đồng Xuất nhập khẩu và Logistics Việt Nam.

masimex.vn/